kart

Kart er eit bilete av eit område. Ein kan bruke kart til å sjå kvar verdsdelar, land, byar, hav og fjell ligg. Kart viser som regel bakken ovanfrå, som om ein ser jorda frå eit fly. Kartet viser kor langt frå kvarandre stader er.

Kart er laga med ein målestokk. Det betyr at kartet viser avstandane slik dei er, men forminska. Ein målestokk på 1:10 000 betyr at ein centimeter på kartet er ti tusen centimeter (100 meter) i den verkelege verda.

Eit kart kan også visa korleis overflata på jorda er. For eksempel kan eit kart vise om eit område er dekt av ørken, skog eller fjell. Kart kan også vise om det er mange eller få som bur i ein by.

Digitale kart er gode å bruke når ein skal finne fram. Ofte kan dei hjelpe til med å finne ut korleis ein kan komme frå éin stad til ein annan. Dei kan vise kor lang tid det tek på ulike måtar, for eksempel til fots eller med offentleg transport.

Det finst mange ulike typar kart. Nokre kart viser for eksempel landegrenser og byar.

Ikkje alle kart viser stader på jorda. Det finst for eksempel stjernekart som viser korleis stjerner, planetar og galaksar er plasserte i verdsrommet.

Nokre vanlege typar kart er:

• Vegkart viser vegar og gater. Digitale vegkart kan ofte hjelpe til med å finne vegen frå ein stad til ein annan. Dei er ofte nytta i bilar saman med GPS.
• Topografiske kart viser terrenget, for eksempel kor høge fjell er, eller kvar elvar, skogar og innsjøar ligg. Topografiske kart blir nytta når ein går tur i skogen eller på fjellet.
• Satellittkart er kart som viser bilete av jorda tatt av satellittar frå verdsrommet. Dei kan vise korleis landskapet på jorda ser ut frå verdsrommet.
• Sjøkart viser ulike djupner i havet. I tillegg er det merkt av fyr, høgd under bruer, landemerke og andre ting som ein treng å vite for å navigere på sjøen.
• Tematiske kart er kart som viser spesielle tema, som for eksempel befolking, klima eller fare for jordskjelv.
• Historiske kart er kart som viser korleis ein stad såg ut i fortida. Dei kan ein bruke når ein skal finne ut korleis byar, landegrenser eller isbrear har endra seg over tid.
• Fiktive kart er oppdikta kart. Eksempel på dette er kart som viser stader i Harry Potter si verd. Det kan også vere kart over oppdikta stader i andre romanar, spel eller filmar.

Menneske har teikna kart i fleire tusen år. Dei første karta blei teikna rundt 300–100-tallet før vår tidsrekning. Då trykking blei vanleg i Europa frå 1450-åra, kunne ein lage kart i mange eksemplar. I løpet av renessansen blei teikning av kart eit fag og eit yrke.

• navigasjon
• GPS
• breddegrad og lengdegrad
• verdensdeler
• verdenshav