statsborgar

Kvart land har eigne reglar for kven som kan bli statsborgar. Regelen i Noreg er sidan 2006 at alle barn som har ein norsk forelder når dei blir fødde, automatisk blir norske statsborgarar. Det same gjeld for barn som blir adopterte.

I nokre land blir babyar automatisk statsborgar dersom dei blir fødde i landet. Det gjeld for eksempel i USA.

Utlendingar kan søkje om å bli statsborgar i eit land. Dei fleste som søkjer å bli statsborgar i Noreg, må:

• vere over 12 år
• bu i Noreg
• ha budd i Noreg i til saman sju år dei siste ti åra
• ha fått opplæring i norsk
• ikkje ha gjort noko ulovleg som har ført til fengsel eller anna straff
• ha opphaldsløyve i Noreg

Opphaldsløyve betyr at staten har bestemt at ein person har rett til å bu og jobbe i landet.

Det er UDI (Utlendingsdirektoratet) som behandlar søknader om norsk statsborgarskap. I 2020 vart nesten 20 000 personar nye norske statsborgarar etter å ha søkt om det. Etter at det ble lov å være statsborgar både i Noreg og i eit eller fleire andre land, er det fleire som søker om norsk statsborgarskap. I 2022 var det om lag 39 000.

Når ein er statsborgar i eit land, har ein både rettar og plikter i landet. Ein rett er noko ein har krav på. Ei plikt er noko ein nøydde til å gjere.

I Noreg har statsborgarar til dømes rett til:

• å bu i landet
• å jobbe i landet
• å få norsk pass
• å røyste ved val til Stortinget, viss dei er over 18 år
• å bli politikar på Stortinget
• å få hjelp i utlandet frå konsulat og ambassadar

Norske statsborgarar har rett til dobbelt statsborgarskap. Det betyr at ein kan vere statsborgar i to eller fleire ulike land samtidig. Dobbelt statsborgarskap vart tillate i Noreg i 2021.

I mange land er det berre lov med eitt statsborgarskap. Det gjeld til dømes Nederland, Ukraina og Estland.

Mange personar er ikkje statsborgarar i noko land. Dei blir kalla statslause.

Det er lettare å bli norsk statsborgar dersom ein er statslaus. Det er fordi det er ei ulempe å ikkje ha eit land der ein høyrer til.

• stat
• pass
• røysterett