dal

Dalar blir forma på to måtar. Anten ved rørsler og sprekkkar i jordskorpa, eller ved at elvar og isbrear har grave seg ned i jordoverflata. Forma på dalane er ulike avhengig av om dei er forma av ein isbre eller av ei elv.

Ein U-dal har form som bokstaven U, det vil seie at ho har bratte dalsider med ein brei og ganske flat botn. I løpet av Jordas historie har det vore mange periodar med istid og kulde. Då har store område på Jorda vore dekt av tjukk is. U-forma er skapt av isbrear som har bevega seg over eit område i lang tid.

Under ein isbre frys sand, grus og større steinar fast. Desse skrapar i underlaget som eit sandpapir. Dette er ein form for erosjon. Dersom mykje is bevegar seg nedover same område, vil det etter lang tid dannast ein U-dal. Kor raskt og djupt erosjonen har skjedd, er avhengig av typen bergart som finst der. U-dalane er ofte breie og flate med ei slak elv som renn sakte gjennom dalen.

Dalbotnen og elveslettane er ofte næringsrike og ein bra stad for å dyrke jorda. Det er på dalbotnen og oppover dei slake dalsidene i U-dalane dei fleste menneska har busett seg. Gudbrandsdalen er eit godt døme på ein U-dal.

Ein V-dal har form som bokstaven V. Dalsidene skrånar bratt ned mot elva som renn i dalbotnen. V-dalane har blitt forma av erosjon frå elva. Store og små steinar som har rasa ned i vatnet har blitt førte med straumen i elva. Slik har elva grave seg djupare og djupare nedover i dalbotnen.

Mindre V-dalar i leire eller sand blir kalla ein ravine. Ravinar er ein sprekk i overflata der jorda består av leire eller sand. Slike sprekkar kan kome etter store mengder regn, eller bli danna over lang tid på grunn av erosjon frå ein bekk. I dei fleste ravinar renn det ein liten bekk.

• isbre
• siste istid
• Jordas tidsrekning
• elv
• innsjø