Å kjøpe bil
Ein må søkje ein bank om å få billån. Då må ein vise banken:
- kva slags bil det er, om han er ny eller brukt
- kor mykje pengar ein har spart sjølv
- kor mykje pengar ein kan betale per månad
Banken kan aldri låne ut meir enn fem gonger så mykje som ein person tener på eit år. Banken må sjekke at den som låner pengar har råd til å ha lånet sjølv om renta stig. Banken sjekkar difor om den som låner har råd til at renta stig med tre prosent og minst til sju prosent. Dette gjer banken ved å lage eit oversyn over inntekter og utgifter til den som skal låne.
Renter
Bankar tek betalt for å låne ut pengar, det blir kalla renter. Dersom det er ganske sikkert at banken får igjen pengane dei har lånt bort, er renta låg. Dersom det er usikkert, er renta høg.
For å få den lågaste renta, må ein som regel ha ein del pengar sjølv. Det blir kalla eigenkapital. Dersom ein bil kostar 200 000 kroner, og kjøparen betaler 70 000 kroner sjølv, er 70 000 eigenkapitalen. Då blir billånet 130 000 kroner. Dersom ein låner alt bilen kostar, tek banken seg betre betalt for å gi lånet.
Bilar blir mindre verd når dei blir brukte, og dei kan bli heilt øydelagde. Dersom den som tek opp billån ikkje betaler tilbake pengane dei har lånt, må banken selje bilen for å dekkje rekningane. Då er det ikkje sikkert at banken får igjen alle pengane sine, fordi bilen har blitt så lite verd. Renta ein betaler for eit billån er derfor høgare enn for eit huslån.
Bankane konkurrerer om å tilby lågast renta til kundane sine.
Å betale tilbake lånet
Billån skal betalast tilbake. Som regel betaler ein på lånet kvar månad i opptil ti år. Når ein betaler tilbake pengane ein har lånt, blir det kalla avdrag. I tillegg til avdrag, må ein betale renter kvar månad.
Det finst fleire typar lån, delt inn etter korleis ein planlegg å betale tilbake pengane. Billån kan anten vere serielån eller annuitetslån:
- Serielån er når ein betaler eit like stort avdrag på lånet kvar månad. Det gjer at lånet blir mindre etter kvart og at ein betaler mindre i renter med tida. Etter ei stund betaler ein mindre kvar månad enn ein gjorde i starten.
- Annuitetslån er når summen ein betaler kvar månad er lik heile tida. Då betaler ein meir renter i starten, og meir avdrag etter kvart.
Gebyr
Gebyr er pengar ein betaler for ei teneste. Nokre bankar tek seg betalt for å lage eit nytt billån. Det blir kalla etableringsgebyr. Nokre tek òg gebyr kvar gong ein betaler inn på lånet. Det blir kalla termingebyr.
Alle som kjøper bil, må betale gebyr til staten for at dei skal registrere at ein eig bilen.
